Umowy PPA będą ważnym elementem zrównoważonego rozwoju firm

Kontrakty power purchase agreement (PPA) mogą stać się jednym z najważniejszych elementów strategii zrównoważonego rozwoju w przedsiębiorstwach. Jak wskazuje Ignitis, potrzeba jednak zmian prawnych i rynkowych, które umożliwią zastosowanie długoterminowych kontraktów energetycznych na szeroką skalę.

Kontrakty PPA, czyli długoterminowe umowy na zakup energii, historycznie wywodzą się z ze Stanów Zjednoczonych i na tym rynku są powszechne. W Polsce zbliżonym produktem, gwarantującym wytwórcy i instytucjom finansującym opłacalność projektu, a odbiorcom energii dostęp do energii po znanej z dużym wyprzedzeniem cenie były kontrakty długoterminowe. W latach 90-tych takie kontrakty zawierane były pomiędzy Polskimi Sieciami Elektroenergetycznymi S.A. a producentami energii, modernizującymi istniejące jednostki wytwórcze lub budującymi nowe.

W Europie umowy PPA zaczynają pełnić ważną rolę w strategiach ESG przedsiębiorstw, jednak na tę chwilę w wielu państwach, także w Polsce, wszystkie strony kontraktu napotykają na wiele barier, zwłaszcza pod kątem prawodawstwa i regulacji na rynku energetycznym.

Umowa PPA jest umową na dostawę energii elektrycznej w długim terminie – zwykle kilku-, a nawet kilkunastoletnim. Zawierana jest pomiędzy producentami energii elektrycznej, a sprzedawcami – lub bezpośrednio – pomiędzy producentami, a konsumentami. Są dwa rodzaje umów PPA – finansowe oraz z fizyczną dostawą. Umowy finansowe PPA to instrument finansowy, swoistego rodzaju zabezpieczenie ceny za energię. W przypadku umowy PPA z fizyczną dostawą energii do odbiorcy niedobory lub nadwyżki energii są rozliczane przez podmiot odpowiedzialny za bilansowanie, będący jednocześnie sprzedawcą energii dla odbiorcy.

Zabezpieczenie przez dywersyfikację źródeł

Umowy pozwalają zabezpieczyć ceny w długiej perspektywie czasu. Pełnią one nie tylko rolę zabezpieczenia cen i dostaw energii w dłuższym okresie, ale są również sposobem na pokrycie zapotrzebowania na zielone źródła energii w długiej perspektywie. Dlatego z umów PPA korzystają w szczególności duzi odbiorcy energii elektrycznej, jak zakłady przemysłowe i duże przedsiębiorstwa.

Ceny w aukcjach w ostatnich dwóch latach były coraz mniej atrakcyjne dla inwestujących w źródła odnawialne, przez co więcej podmiotów starało się kontraktować w ramach umów na zakup energii w formule PPA.

W systemie aukcyjnym podmiotem gwarantującym cenę oraz zasady rozliczeń jest Skarb Państwa, zasady (w tym indeksacja ceny) są określane na okres 15 lat, natomiast oczekiwania odbiorców energii zazwyczaj dotyczą kontraktu na okres krótszy, od 3 do 10 lat. Stąd cena oferowana przez producentów energii w ofertach PPA kierowanych do biznesu może odbiegać od cen oferowanych na aukcjach.

– Kontrakty PPA będą sprzyjać neutralności klimatycznej polskich przedsiębiorstw, ale najpierw rynek potrzebuje stabilności legislacyjnej – mówi Robert Matuszewski, Członek Zarządu Ignitis Polska. W najbliższych latach poszerzy się krąg podmiotów zobowiązanych do raportowania niefinansowego (tzw. ESG). Obecnie obowiązek dotyczy największych przedsiębiorstw, w kolejnych latach będzie obejmował wszystkie przedsiębiorstwa nie będące MŚP. Z kolei największe podmioty będą coraz szerzej odpytywały swoich dostawców (także będących MŚP) o ich oddziaływanie na szeroko pojęte otoczenie i środowisko, w celu wypełnienia własnych obowiązków raportowych.

Ograniczenie przychodów ze sprzedaży

W 2022 roku w życie weszła ustawa o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 r. Następnie wydano do niej rozporządzenie w sprawie sposobu obliczania limitu ceny. Warto dodać, że regulacja ograniczyła ceny sprzedaży energii dla szerokiej grupy odbiorców uprawnionych, a rekompensaty dla podmiotów uprawnionych czyli sprzedawców energii są finansowane z wpłaty do Funduszu Wypłaty Różnicy Ceny, które z mocy ustawy są dokonywane przez wytwórców energii oraz sprzedawców (nomen omen “podmioty uprawnione”).

Większość kontraktów PPA w Polsce to finansowe kontrakty corporate PPA (cPPA). Rozporządzenie określa limit przychodów w przypadku wytwórców, którzy zawarli umowy PPA. Limit cenowy jest wówczas powiększany o należność wynikającą z takiej umowy, co ma zapobiec ponoszeniu podwójnych opłat przez wytwórców. Konstrukcja rozporządzenia nie jest jednak precyzyjna, ponieważ zastosowane przepisy dotyczą sprzedaży energii obejmującej instrumenty finansowe.

Jednocześnie według rozporządzenia unijnego producenci energii z OZE nie mogą stracić na tym, że zabezpieczyli się na wypadek wahania cen, a wobec tego należałoby zmienić polskie rozporządzenie tak, by nie zniechęcało uczestników krajowego rynku do zawierania zobowiązań hamujących dochód z produkcji energii. Przepisy przyjęte obecnie w polskich aktach prawnych powodują ograniczenie przychodów ze sprzedaży i niepewność po stronie odbiorców, którzy chcą zawrzeć długoterminowe umowy PPA. Planowana nowelizacja rozporządzenia ograniczającego nadmiarowe zyski może być korzystna dla kontraktów PPA. Póki jej jednak nie ma, inwestorzy często próbują renegocjować umowy.

Koncesje i możliwości dla mniejszych firm

Oddzielną kwestią dla funkcjonowania umów PPA na polskim rynku jest usunięcie bariery wejścia dla potencjalnych kontrahentów PPA w postaci konieczności spełnienia skomplikowanych wymagań i koncesji. Zwłaszcza w przypadku małych i średnich firm uproszczenie procesu korzystania z umów PPA jest konieczne. Pozwoliłoby to na zwiększenie podmiotów stale uczestniczących w rynku zielonej energii.

14 marca Komisja Europejska opublikowała regulacje dotyczące zmiany struktury rynku energii elektrycznej. Celem zmian jest przyspieszenie wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych i zmniejszenie zależności rachunków od niestabilnych cen paliw kopalnych. Wśród założeń znalazły się zobowiązania państw członkowskich do stworzenia warunków dla długoterminowych instrumentów finansowych, takich jak umowy PPA i działań zwiększających dostęp do umów PPA dla mniejszych odbiorców. Według Komisji Europejskiej dzięki umowom PPA inwestorzy prywatni przyczyniają się do wzrostu wykorzystania energii odnawialnej i niskoemisyjnej, jednocześnie blokując niskie i stabilne ceny energii elektrycznej w perspektywie długoterminowej.

– Wydaje się, że stały wzrost podmiotów zgłaszających regularne zapotrzebowanie na energię z wiatru i słońca na ten moment już jest silnym bodźcem do rozwoju rozproszonych odnawialnych źródeł energii. Ważnym więc jest, by rozproszone źródła energii mogły się rozwijać i by strony mogły swobodnie zawierać umowy PPA – komentuje Robert Matuszewski, Członek Zarządu Ignitis Polska.